آیا می دانید مالیات بر عایدی سرمایه چیست؟
در این مقاله سعی میکنیم درخصوص مالیات بر عایدی سرمایه اطلاعاتی به شما عزیزان ارائه نماییم. سپیدارمحاسب با تخصصهای مالی، مالیاتی، حسابداری و حسابرسی در خصوص قبول پروندههای موفقشده در اینخصوص تجربیات و پیشنهادهای خوبی را در اختیار شما میگذارد. این تیم با تجربه ۱۵ ساله در ارائه ای خدمات، موفق به همکاری با کسبوکارهای مختلفی بودهاست. در خصوص مشاوره رایگان در این زمینه، همین حالا با ما تماس بگیرید و موضوع را با ما مطرح کنید. برای تماس با ما اینجا را کلیک/لمس کنید. همچنین درخصوص آموزش حسابداری و راه اندازی نرمافزارهای حسابداری از جمله سپیدار و دشت میتوانید بهصورت رایگان با ما مشاوره داشته باشید.
تخستین بار در ایران موضوع مالیات بر عایدی سرمایه در سال ۱۳۹۹مطرح گردید و در همین سال جاری (۱۴۰۲) طرح مالیات بر سرمایه به تصویب رسید.
به طور کلی برای شناخت بیشتر این نوع مالیات ممکن است پرسش هایی در ذهن افراد مطرح شود از قبیل اینکه: مالیات بر عایدی سرمایه چیست، نرخ آن چقدر است و روی چه کالاهایی اعمال میشود.
- تعریف
- نرخ مالیات
- انواع دارایی های مشمول
- مالیات بر عایدی املاک
- مالیات بر عایدی وسایل نقلیه
- مالیات بر عایدی فلزات گرانبها و ارز
- نحوه و زمان پرداخت
- تفاوت بین مالیات بر عایدی سرمایه با مالیات بر ارزش افزوده
- هدف از اجرا و اخذ مالیات
- مزایا تصویب این قانون
- معایب تصویب این قانون
مالیات بر عایدی سرمایه چیست؟
مالیات بر عایدی سرمایه یکی از انواع مالیات های مستقیم است که نسبت به مابهالتفاوت قیمت خریدوفروش داراییهای مختلف توسط افراد در حوزههای بازار مسکن، خودرو، طلا و سکه اعمال میگردد.
نرخ مالیات بر عایدی سرمایه چقدر است؟
نرخ این مالیات میتواند از صفر تا ۴۰ درصد باشد. در تعیین نرخ این مالیات، عواملی نظیر مدتزمان نگهداری از دارایی تاثیر به سزایی دارد.
کدام کشور تخستین بار این قانون مالیاتی را تصویب کرد؟
تاریخچه مالیات بر عایدی سرمایه به سال ۱۹۱۳ و کشور ایالات متحده آمریکا برمیگردد، برای اولینبار این کشور قانون مالیات بر عایدی سرمایه را تصویب نمود و اکثر کشورهای اروپایی به تقلید از ایالات متحده آمریکا ظرف ۵۰ سال مالیات بر عایدی سرمایه را به سیستم مالیاتی کشورشان اضافهکردند. امروزه تنها ۳۳ کشور در دنیا هستند که این قانون را ندارند. این قانون مالیاتی در جهان پیشینه بسیار قدرتمندی دارد و تحت عنوان CGT شناختهمیشود.
پیشینه مالیات بر عایدی سرمایه در ایران نیز به دهه ۶۰ مربوط میشود؛ اما به دلیل فراهم نبود بستر مناسب و عدم آگاهی مردم به موفقیت نرسید.
انواع دارایی های مشمول مالیات بر عایدی سرمایه:
- املاک
- انواع وسایل نقلیه
- فلزات گرانبها (طلا، پلاتین، نقره و جواهرات)
لازم به ذکر داراییهای نظیر سپردههای بانکی، اوراق بهادار، ابزارهای بازار سرمایه مشمول پرداخت مالیات بر عایدی سرمایه نمیشوند.
در ادامه به بررسی دقیق تر شرایط هریک از سرمایههای موضوع این قانون میپردازیم.
مالیات بر عایدی سرمایه املاک
املاک با انواع کاربری و حق واگذاری محل یکی از موضوعات مالیات بر عایدی سرمایه است.
درصورتیکه ملک خریداری شده ظرف یک سال دوباره به فروش برسد میزان مالیات بر عایدی سرمایه ۶۰ درصد خواهد بودو اگر ملک مورد نظر بیش از ۵ سال نگهداری شود، نرخ مالیات بر عایدی سرمایه به ۵ درصد میرسد. در واقع نرخ مالیات بر عایدی سرمایه به طور پلکانی (بالعکس افزایش سال مالکیت) کاهش می یابد. در جدول زیر به صورت کامل به توضیح زمان نگهداری و نرخ مالیات پرداختهشده:
مدت نگهداری ملک | یکسال | دو سال | سه سال | چهار سال | پنج سال |
نرخ مالیات (درصد) | ۶۰% | ۴۰% | ۲۰% | ۱۰% | ۵% |
معافیتهای مالیاتی در بازار املاک
طبق تبصره ماده ۱۳ در این طرح مالیات هر شخص حقیقی که دارای همسر و فرزند بالای ۱۸سال باشد و آنها مالکیت هیچ ملک مسکونی را نداشته باشد؛ میتواند تا سقف ۴ ملک با دوره تملک بیش از دو سال را دارا باشد و از موضوع مالیات مطرح شده معاف شود. البته شایان ذکر است که نباید از این امتیاز در ۵ سال گذشته استفاده کردهباشند.
در خصوص اراضی که کاربری کشاورزی دارند؛ اعم از زمین های زراعی یا باغ ها که خارج از حریم شهری باشند معاف از مالیات بر عایدی هستند.اما شرط اینکه بتوان از این معافیت استفاده کرد این است که دوره تملک اراضی نام برده بالای ۳ سال باشد و در حداقل ۳ سال از دوره ۵ ساله به تاریخ فروش زیر کشت باشند.
برای ملکهایی که پس از اخذ پروانه ساختمانی و پیش از دریافت گواهی اتمام عملیات ساختمانی برای اولین بار به فروش میرسند، مالیات بر عادی سرمایه لحاظ نمیشود. البته به این شرط که از تاریخ اخذ اولین پروانه ساختمانی بیش از ۴ سال نگذشتهباشد.
همچنین این موضوع باید مورد توجه قرار بگیرد که، املاکی نیز که در قالب ارث، وضعیت، جهیزیه یا مهریه به افراد تعلق میگیرند، معاف از این مالیات هستند.
مالیات بر عایدی سرمایه وسایل نقلیه
وسایل نقلیه تابع مقررات مربوط به شمارهگذاری از دیگر موضوعات مشمول قانون مالیات بر عایدی سرمایه است. درصورتیکه شخصی خودرویی خریداری و کمتر از یک سال آنرا نگهداری کند باید هنگام فروش به میزان ۳۰ درصد مالیات پرداخت نماید. اما اگر همان شخص خودروی خود را بیش از ۳ سال نگهداری کند، میزان نرخ مالیات بر عایدی سرمایه آن صفر خواهدشد. جدول زیر به درک بهتر موضوع این بخش به شما کمک میکند:
مدت نگهداری وسایل نقلیه | کمتر از یکسال | بین یک تا دو سال | بین دو تا سه سال | بیشتر از سه سال |
نرخ مالیات (درصد) | ۳۰% | ۲۰% | ۱۰% | معاف |
معافیت های بازار وسایل نقلیه
به تعداد اعضای یک خانوار تا سقف ۴ خودرو تعلق می گیرد. این تعداد از معافیت مالیاتی برخوردار است. اما در صورت افزایش تعداد خودرو ها مالیات بر آن ها مشمول خواهد شد. خودروهای دارای پلاک شخصی و متعلق به اشخاص غیر تجاری بالای ۱۸ نیز که دوره تملک آنها بیش از دو سال است، معاف از مالیات هستند. البته این خودرو باید تنها وسیله نقلیه و دارای پلاک شخصی باشد که به وی تعلق دارد. از سوی دیگر برای بهرهمندی از طرح معافیت مالیات بر عایدی سرمایه خودرو، اتومبیل خریداری شده باید به مدت بیش از ۳ سال در تملک مالک باشد.
مالیات بر عایدی سرمایه فلزات گرانبها و ارز
یکی دیگر از موضوعات این قانون مالیاتی انواع طلا، نقره، پلاتین، سکه طلا، نقره، پلاتین و جواهرآلات است. برای درک بهتر موضوع به جدول زیر توجه نمایید:
مدت نگهداری طلا | کمتر از یکسال | بین یکسال تا دو سال | بیشتر از دو سال |
نرخ مالیات (درصد) | ۳۰% | ۲۰% | ۱۰% |
نگهداری طلا و ارز کمتر از یک سال مشمول ۳۰ درصد مالیات بر عایدی سرمایه میگردد. درصورتیکه طلا ۱ الی ۲ سال نگهداری شود مشمول ۲۰ درصد مالیات و بیشتر از ۲ سال نگهداری شود مشول ۱۰ درصد مالیات میشود.
معافیت مالیات بر طلا و ارز
معافیتهای پیشبینیشده در این طرح تقاضای مصرفی جامعه را پاسخ میدهد؛ لذا همهٔ افراد جامعه مشمول مالیات نمیشوند. طبق آمار تحقیقاتی تنها ۵ درصد جامعه مشمول پرداخت مالیات بر عایدی سرمایه میگردند.
هر شخص حقیقی که بالای ۱۸ سال سن باشد و میزان فروش آن معادل با ۲۰۰ گرم طلا ۱۸ عیار باشد معاف از مالیات بر سرمایه عایدی خواهد بود. البته برخورداری از این معافیت منوط بر این است که شخص در ۵ سال گذشته از این معافیت استفاده نکرده باشد. همچنین افرادی هم که کمتر از ۲۰۰۰ یورو (معادل ۲۴۰۰ دلار) داشته باشند از پرداخت این مالیات معاف خواهند بود. قابل ذکر است که اگر ارزی از خارج از کشور وارد و به تأیید بانک مرکزی رسیده باشد نیز از پرداخت مالیات بر عایدی سرمایه معاف هستند.
نحوه و زمان پرداخت مالیات بر عایدی سرمایه
برای افراد بسیاری این پرسش مطرح می شود که هنگامی که طبق قانون مشمول پرداخت این نوع مالیات هستند از چه طریقی باید اقدام به پرداخت مالیات نمایند، آیا باید نسبت به تنظیم اظهارنامه مالیاتی اقدام نمایند؟ و در مجموع چه ساز و کاری برای پرداخت این مالیات در نظر گرفته شده که مودیان مشمول مالیات خود را از طریق آن بپردازند؟
در پاسخ به این سوالات باید گفت که هنوز تکلیف نحوه پرداخت این مالیات مشخص نشده است. ولی اگر این قانون به تصویب نهایی برسد برای پرداخت آن، مودیان مشمول مالیات بایستی از طریق سامانه و از طریق استعلام پرونده مالیاتی خود که از طریق سازمان امور مالیاتی کشور می باشد قبض های مالیاتی خود را مشاهده و بر اساس آن اقدام به پرداخت نمایند.
این مالیات فقط در زمان فروش داراییها به آنها تعلق میگیرند؛ بنابراین تا زمانی که این داراییها را در اختیار دارید شامل هیچگونه مالیاتی نمیشوند. به عبارت بهتر تمام داراییهایی که پتانسیل واسطهگری و کسب سود در انها وجود دارند، باید مالیات بر عایدی سرمایه آنها پرداخت شود.
لازم به ذکر است برای مشمول پرداختشدن مالیات بر عایدی سرمایه باید پیششرطهای قانونی منجمله فروش دارایی، مدتزمان مطروحه و عدم معافیت را داشتهباشید.
برای پرداخت این مالیات، بازههای زمانی تعین شده برای پرداخت مالیات اهمیت فراوانی دارند. هر چه بازه زمانی خریدوفروش کوتاهتر باشند، مالیات بیشتر است. بر طبق این دستورالعمل، این نوع مالیات بر اساس روش پلکانی عمل میکند.
احتمال میرود با تصویب نهایی و مشخصشدن جزئیات قانون مالیات بر عایدی سرمایه مودیان بتوانند از طریق سازمان امور مالیاتی پرونده خود را استعلام و با پر نمودن اظهارنامه مالیاتی نسبت به پرداخت مالیات اقدام کنند.
تفاوت بین مالیات بر عایدی سرمایه با مالیات بر ارزش افزوده
مالیات بر ارزش افزوده نوعی مالیات غیر مستقیم بهشمار میآید که به دلیل ارزش افزوده به وجود آمده در کالاها و خدمات است. درصورتیکه که مالیات بر عایدی سرمایه، بهعنوان یکی از انواع مالیاتهای مستقیم شناخته میشود که معمولا از فعالیتهای غیر مولدی دریافت میشود که در برخی موارد میتوانند اقتصاد کلان کشور را نیز دچار اختلال کنند.
هدف از اجرا و اخذ مالیات بر عایدی سرمایه
قانون مالیات بر عایدی سرمایه با اهداف متعددی صادر شد. این قانون با در نظر گرفتن چشماندازهای کلان اقتصادی کشور و به منظور جلوگیری از اختلال در بنیانهای مالی جامعه، مالیاتهای مستقیمی را بر داراییهای مختلف اعمال میکند.
علاوه بر هزینهکردن مالیات برای اقدامات عمرانی کشور، یکی از اهداف مالیات کاهش فقر و فاصله طبقاتی است؛ بنابراین قانونگذار با اخذ مالیات بر عایدی سرمایه به دنبال جلوگیری از سوداگری دلالان بازار ملک، طلا، سکه و خودرو است. به همین دلیل قشر ثروتمند جامعه را مخاطب قرار دادهاست.
بهطورکلی مالیات بر عایدی سرمایه بر خلاف مالیات بر ارزش افزوده که افزایش ارزش تولیدی کالا را هدف قرار داده است. همچنین نسبت به چیزهایی تعلق میگیرد که مولد تولید نیستند. در واقع مالکان آنها چیزی به آن اضافه نکردهاند و تنها از افزایش قیمت سود میبرند؛ بنابراین دولت میخواهد با اخذ مالیات از این افراد که با خریدوفروش مکرر در فواصل زمانی کوتاه به کسب سود بدون تأثیر تولیدی مثبت میپردازند جلوگیری و در نهایت مانع التهاب بازار شود.
در این طرح ملاک احراز مالکیت و انتقال، صدور صورتحساب الکترونیک است؛ چراکه فعالیتهای دلالی سند ثبت ندارند خرید و فروششان طبق قانون مشروعیت نخواهد داشت.
ایجاد شفافیت، عدالت مالیاتی، جلوگیری از سفتهبازی و فرار مالیاتی، حمایت از تولید مولد و کاهش تورم از دیگر اهداف طرح این مالیات است.
مهمترین اهداف اجرای طرح مالیات بر عایدی سرمایه عبارتاند از:
- کاهش تورم
- انسجام، یکپارچگی و بهبود عملکرد نظام مالیاتی
- به وجود آمدن عدالت مالیاتی با هدف تحقق عدالت اجتماعی
- ممانعت از فرار مالیاتی داراییهای مشمول مالیات
- حذف شکاف طبقاتی و توزیع عادلانه درآمد در بین گروههای مختلف جامعه
- کنترل سفتهبازی در حوزههای مختلف مالی
- حذف دلالی و واسطهگری
- کمک به تولید و سرمایهگذاریهای مولد برای رشد اقتصاد داخلی
- تبدیل داراییها از حالت سرمایهداری به حالت مصرفی
- جلوگیری از رشد بیوریه قیمتها در بازارهای اصلی مانند مسکن و طلا
مزایا تصویب قانون مالیات بر عایدی سرمایه
این مالیات یک ابزار سیاست گذاری و تنظیم گری در جامعه است و فقط از سوداگران اخذ خواهد شد. این مالیات را می توان بر اساس اصل منفعت دانست. مثلاً افرادی که از یک معامله دارایی، سودی کسب نکرده باشند و هدف آن ها تقاضای مصرفی خرید و فروش بوده؛ مشمول پرداخت این مالیات نخواهند بود.
نوسانات بازار ارز در ایران آب گل آلودی برای ماهیگیری دلالان است، کسانی که با سفتهبازی بدون داشتن اثر مولد اقتصادی به خریدوفروش داراییهای مختلف به طور مکرر در مدت کوتاهی می پردازند. یکی از اثرات این قانون محدود کردن چنین فعالیتهایی است که میتواند در درازمدت اثر تورم را کاهش دهد و از التهاب بازار جلوگیری کند.
مخاطب این قانون قشر مرفه جامعه است و مشمول حال قسمت عظیمی از مردم نمیشود؛ بنابراین انتظار میرود با اجراییشدن اصولی این طرح فاصله طبقاتی کاهش یابد. تورم مهار شود و با شفافیت مالیاتی از فساد و فرار مالیاتی جلوگیری شود.
معایب تصویب قانون مالیات بر عایدی سرمایه
یکی از مهمترین معایب طرح این قانون عدم پیشبینی اثر تورم است. اقتصاد ایران که تورم نسبتاً بالایی را تجربه میکند همواره به سمتوسوی کاهش قدرت خرید مردم و افزایش قیمت کالاهای مختلف پیش میرود. با اخذ مالیات بدون محاسبه متغیر تورم، قدرت خرید مردم و امکان تبدیل داراییهایشان کاهش مییابد.
از طرفی دیگر با کاهش ارزش پول ملی مردم تمایل شدیدی به نگهداری ارز، طلا و داراییهای اینچنینی دارند. چرا که نگهداری ریال در قالب پسانداز در درازمدت منجر به زیان مردم میگردد؛ بنابراین با اخذ مالیات نسبت به فروش طلا و ارز یکی از راههای پسانداز امن اقتصادی از جهت مصونماندن از بیارزش شدن ممکن است ارز بین برود؛ بنابراین باید ملاک صحیحی از برای تشخیص مصرفکنندگان ارائه شود.
این طرح همچنین متغیرهایی نظیر استهلاک، هزینه نگهداری و غیره را در نظر نگرفته است. چنین هزینههایی باید پیش از اخذ مالیات از موضوع مالیات کسر شود. خصوصاً در بازار مسکن و خودرو که امکان ارتقا و بهبود شرایط موضوع معامله وجود دارد، همین بهبود وضعیت موضوع معامله در قیمت نهایی بسیار موثر است.
مالیات بر عایدی سرمایه شامل چه کسانی میشود؟
بهطورکلی طرح مالیات بر عایدی سرمایه شامل کسانی می شود که با فعالیتهای اقتصادی غیرمولد خود سبب التهاب بازار میشوند. هدف این افراد کسب سودهای نجومی بدون به وجود آوردن ارزش مثبت اقتصادی در کشور است؛ لذا قانون نسبت به عایدی آنها از فروش سرمایه مالیات اخذ میکند.
اخبار
و در پایان طبق گزارش رسانه مالیاتی ایران:
طرح مالیات بر عایدی سرمایه نه تنها در ایران مورد توجه قرار گرفته است بلکه در جهان پیشینه ای بسیار قدیمی دارد. طرح مالیات بر سفته بازی و سوداگری به گونه ای طراحی شده است که به دلیل معافیتهای گسترده در طرح، حداکثر دو درصد از افراد جامعه مشمول آن می شوند. این طرح از نظر قانونی ذیل قانون پایانه های فروشگاهی و سامانه مؤدیان مصوب ۱۳۹۸ قرار گرفته است و به نوعی تکمیل کننده آن است. برخلاف تحلیل برخی کارشناس ها و رسانه ها، مالیات بر عایدی سرمایه از وجود تورم و افزایش ارزش اسمی داراییها بر اثر تورم سرچشمه نمی گیرد بلکه مالیات بر عایدی سرمایه در این طرح، زمانی محاسبه می شود که تورم در آن سرمایه محاسبه و تعدیل شده باشد.
در واقع مالیات بر سوداگری؛ مالیاتی بازدارنده برای تغییر رفتار سوداگران اقتصادی است و به بیان ساده تر مالیاتی برای نگرفتن است که هرچه قدر کارآمدتر اجرا شود و نرخها بازدارنده باشد و سوداگری کمتر ایجاد شود، منفعت آن برای اقتصاد ملی بالاتر خواهد بود.
جامعه هدف این طرح، در حال حاضر کمتر از ۵ درصد از مردم هستند و بخش زیادی یعنی بیش از ۹۵ درصد از خانوارها مشمول این مالیات نمی شوند. این مالیات برای مقابله با سوداگری است و به ضرر افراد سوداگری است که در بازارهای ۴ گانه به دنبال سفته بازی و دلالی هستند و شامل حدود ۱ تا ۲ درصد افراد جامعه می شود، بنابراین کنترل سوداگری مهمترین دستاورد این نوع مالیات است و افزایش هزینه فعالیتهای غیرمولد همچون سفته بازی و سوداگری در بازار املاک، ارز، سکه و غیره به نحوی که مزیت خود را از دست دهند، از اهداف وضع مالیات بر عایدی سرمایه است.
مالیات بر عایدی سرمایه برای فعالیتهای سوداگرانه هزینه ایجاد می کند و موجب انتقال سرمایه ها از حوزه فعالیتهای سوداگرانه به حوزه تولید خواهد شد که بیشترین کمک به رشد تولید و پیشرفت اقتصادی است.
تصویب قانون مالیات بر سوداگری جنبه تنظیم گری و تغییر رفتار دارد و اینکه گفته می شود دولت از تورم مالیات دریافت می کند اشتباه است.
به تناسب افزایش تعداد مؤدیان مالیاتی، درآمدهای مالیاتی دولت نیز افزایش پیدا می کند، اما سیاست دولت و مجلس مترکز بر طبقات پر درآمد و جلوگیری از فرارهای مالیاتی بزرگ و کاهش بار مالیاتی بر کارکنان، کارگران، کسبه و گروههای ضعیف است.
بنابراین عددی که در خصوص افزایش مالیات در لایحه ۱۴۰۳ در رسانه ها بزرگ نمایی شده، چیزی جز افزایش متعارف و همزمان با رشد تولید ناخالص داخلی اقتصاد و درآمد ملی به تناسب تورم و به علاوه رشد اقتصادی که در کشور صورت می گیرد، نیست و افزایش بیشتری که با عنوان فشار مضاعف به مردم مطرح شده در لایحه وجود نداشته و مدنظر دولت نیز قرار ندارد.
برای کسب اطلاعات بیشتر در خصوص مسائل مالی، مالیاتی، حسابداری و حسابرسی میتوانید با کارشناسان سپیدار محاسب با شماره تماس ۰۹۱۲۵۱۴۷۱۳۷ در تماس باشید. همچنین از طریق تکمیل فرم زیر میتوانید درخواست مشاوره رایگان خود را برای ما ارسال بفرمایید.